Pocketa-pocketa-pocketa
– Walter Mitty
In James Thurbers verhaal ‘The Secret Life of Walter Mitty’ (Het verborgen leven van Walter Mitty) gaat het echtpaar Mitty een dagje naar de stad. Zij, een bazig type, installeert zich bij de kapper, hij moet de inkopen doen. De bedeesde Walter krijgt van zijn vrouw voortdurend de kous op de kop, maar hij glipt telkens weer weg uit de barre werkelijkheid en viert in een fantasiewereld de ene triomf na de andere, in de rol van de ware, onverschrokken held die hij zich ten diepste voelt.
Thurber heeft vanaf 1929 tientallen jaren cartoons getekend voor The New Yorker, met als ‘rode draad’ klein echtelijk leed. Ook zijn korte verhalen hebben dat thema. Een ander gemeenschappelijk kenmerk is de humor: Thurbers oeuvre is doortrokken van een humoristische kijk op alledaagse dingen. Hij kon bovendien met weinig woorden een personage of situatie niet alleen humoristisch neerzetten, maar ook zeer raak typeren.
‘Walter Mitty’ is daar een goed voorbeeld van. In iets meer dan vijf pagina’s krijgen we in rap tempo vijf dagdromen voorgeschoteld die knap verweven zijn met Walter Mitty’s barre werkelijkheid. Thurber gebruikt onbeduidend lijkende details en associaties om beide werelden met elkaar te verbinden: het telkens opduikende geluid, pocketa-pocketa, heeft elke keer een andere functie. Achtereenvolgens is Mitty
- de koelbloedige gezagvoerder van een watervliegtuig die zijn kist door een vliegende storm heen loodst;
- de bekwame chirurg die op een kritiek moment in de OK zijn hooggeleerde collega’s versteld doet staan door een defect apparaat met een balpen te repareren;
- de moordverdachte die in de rechtszaal iedereen naar zijn pijpen laat dansen;
- de door de wol geverfde oorlogsvliegenier die er als enige niet voor terugschrikt om een riskant huzarenstukje uit te halen;
- de ter dood veroordeelde die, staande voor het vuurpeloton, zijn blinddoek afrukt en zijn executeurs superieur in de ogen kijkt.
In werkelijkheid brengt Mitty zijn vrouw naar de kapper, parkeert de auto, koopt overschoenen en hondenbrokken en gaat dan op de afgesproken plek op zijn vrouw zitten wachten tot ze weer op huis aan gaan. In het leven van alledag heeft hij geen controle over de dingen. Hij vergeet wat hij moet kopen, hij is een onhandig chauffeur en maakt in het algemeen een hulpeloze indruk. Zijn dominante vrouw leest hem voortdurend de les, maar ook het kordate optreden van anderen (verkeersagenten, parkeerwachten, automonteurs) verbijstert hem. Zijn enige verweer tegen hen, tevens het enige wapen waarmee hij kan ‘terugslaan’, is de vlucht in de dagdroom.
In die dagdromen zien we de moderne held, zoals we die uit de Hollywoodfilm kennen: de waaghals/mensenredder die onverschrokken doet wat anderen niet zouden durven. Thurber voorziet Walter Mitty in zijn dagdromen van alle attributen om af te kunnen rekenen met de banale vernederingen die hij in de echte wereld niet kan ontlopen. De taal van de dagdromen is die van de film: in de operatiekamer wordt bijvoorbeeld dialoog ingezet om het publiek de noodzakelijke informatie te verschaffen.
Het dubbelleven van Walter Mitty doet me ook denken aan die andere Amerikaanse creatie die consequent de sukkel en de superheld in zich verenigt: Donald Duck. De stripfiguur wekt onze lachlust, en dat doen de belevenissen van Walter Mitty ook. Maar voor Mitty voelen we ook sympathie. Er zullen niet heel veel mensen zijn die zich met Donald Duck identificeren, maar Walter Mitty’s vlucht naar een heroïscher fantasiewereld heeft iets vertrouwds dat velen zullen herkennen.
◊◊◊
James Thurber, ‘The Secret Life of Walter Mitty’. The New Yorker, 18 maart 1939. In het Nederlands: ‘Het verborgen leven van Walter Mitty’, in: Mijn wereld en van mij mag je ’m houden. Vert. F. Bruning, 1983.
Lees het originele verhaal hier (Engels).
Lees over een heel ander soort vlucht uit de realiteit hier.
De cartoon is ook van Thurber. Het bijschrift luidt: ‘Oké, jij je zin – je hoorde een zeehond blaffen.’
Prent 1: Bloomsbury, 1982. Foto © Gertrudsdottir.
Prent 2: South Beach, 2012. Foto © Gertrudsdottir.
Prent van de week 