Op de lagere school werden ons de beginselen van het Frans bijgebracht: papa fume sa pipe et maman … Ik was benieuwd naar Engels, waar we pas op de hbs mee begonnen. Met mijn zus, die één klas hoger zat, dreun ik les 1 nog weleens op.

Who knows what the Flying Dutchman is?
I know Sir. It is a legend.
Long ago there was a Dutch captain.
God punished him for his bad life.
He must sail the seas forever.

Niet alleen deze kapitein riep Gods toorn over zich af. Ook onze populaire leraar Engels, met zijn onafscheidelijke gitaar de hipste docent van de school, raakte in het ongerede. Na een kort verblijf in de ruïne van de plaatselijke kerktoren verdween hij in een gesloten inrichting. Hij werd vervangen door Mrs. G., de geplooirokte gemalin van onze leraar Frans, Monsieur G. Voortaan was de Amerikaanse tongval taboe, en gitaren kwamen de klas niet meer in.

Het jaar erna begonnen we met Duits. Daarvoor had de school Herr S. klaarstaan, een kadaverdiscipline eisend onderdeurtje dat een gering postuur paarde aan een huizenhoge rigiditeit. De achlaut, de ichlaut, de rijtjes (an, auf, hinter, neben, in, über, unter, vor, zwischen), de godganse Wortschatz – met het klamme zweet in de handen leerden we het allemaal uit onze kop. Maar al na twee jaar werd ook hij, o wonder, in een dwangbuis afgevoerd. Een vervanger kwam er niet.

Vóór de komst van de Mammoetwet deed de hbs-A eindexamen in drie van de vier moderne talen, en als door goddelijk ingrijpen sneuvelde dat jaar Duits, zodat Den Haag nooit te weten is gekomen dat onze dorpsschool al een tijdje geen leraar Duits meer had.

De vierde moderne taal was natuurlijk het Nederlands, een soort oppertaal, want nooit uitgeloot voor de examens. Aanvankelijk gedoceerd door de directeur, een sandalendrager geplaagd door indrukwekkend zwemmerseczeem, en in de hoogste klassen door de pokdalige meneer K., die geen orde kon houden maar het klaarspeelde om mij te midden van het puberale tumult de liefde voor de letteren bij te brengen. Waarvoor hulde.

Modern voor toen is het ingebedde reclameblokje in die eerste Engelse les:

What else can a Flying Dutchman be, John?
An aeroplane Sir. It is on the planes of the KLM.

◊◊◊

Voor alle hbs-kapiteins die, al dan niet geplaagd door de Zorn Gottes, klassen vol muitende babyboom-matrozen de moderne talen hebben bijgebracht, zingt Captain Beefheart dit lied.

Prent: KOP-gebouw Breda, 2011. Foto © Gertrudsdottir.