Er is niets anders dan zand nu, en de wind. Elke dag blaast de wind meer korrels in zee.
Het eiland ligt laag in het water, maakt amper inbreuk op de horizon. Met elke storm verandert het van vorm.
– Ben Smith

Dit is een passage uit Doggerland, een korte roman van Ben Smith. Het boek was in Smiths eigen land nog niet verschenen, toen de Nederlandse vertaling, zoals tegenwoordig gebruikelijk, al zo goed als klaar was. Uitgevers hier te lande vinden het fijn om beide talen naast elkaar in de winkel te zien liggen.

Dat Smith ook dichter is, is op elke pagina te merken aan zijn kraakheldere, sobere taal. Hij herhaalt veel, zoals ook de zee en de wind zichzelf voortdurend herhalen, en net als zij legt Smith niets uit. Voor een lezer die graag zelf nadenkt is dat een zegen, ook als je daardoor met een paar raadsels blijft zitten.

Plaats van handeling is een reusachtig windmolenpark op de Noordzee (de titel Doggerland verwijst naar de in lang vervlogen tijden onder water verdwenen ‘missing link’ tussen de Oost-Engelse kust en het Europese vasteland). Er is een plot, er zijn een paar personages en er zijn momenten dat het ineens echt spannend wordt. De personages proosten in het Fries en vloeken in het Nederlands, maar of de lage landen nog bestaan wordt niet duidelijk.

Maar Smith is het meest op dreef in de beschrijvende episodes die de plot telkens kort onderbreken. Het (beklemmende) beeld dat uit die stukjes oprijst is dat van (bijvoorbeeld) de Vliehors, op een moment dat de rol van de mens alweer is uitgespeeld en het hele idee ‘tijd’ niets meer te betekenen heeft.

Soms onthult het zwervende zand een spoor van iets – een hoopje schelpen, een geslepen steen, een stapel gebroken dakriet – maar zodra het zichtbaar wordt, bedekt het zand het weer.
In het zand bevindt zich een netwerk van holen. De tunnels die de zeevogels hebben gemaakt zijn lang, donker en hol. Op rustige avonden klinkt er geen ander geluid dan dat van de golven, en het gemurmel van de vogels, diep in de duinen. Voor zonsopgang gaan ze ervandoor, reppen zich in stilte naar de zee.

◊◊◊

Ben Smith, Doggerland. 2019. Nederlands van K. Mollema.

Prenten: Vlieland, 2018. Foto’s © Gertrudsdottir.