“My field of corn is but a crop of tears.”
– motto van De emigrés

Het oeuvre van de naar Engeland geëmigreerde Duitser W.G. Sebald is uitermate geschikt om lang op te kauwen en telkens weer te herlezen. Toch zijn de dingen waarover hij schrijft niet heel bijzonder. Er gebeurt ook niet veel in zijn boeken, maar als ik zijn observaties lees, gebeurt er iets met mij. Sebald wijst me de weg naar andere auteurs, geeft me stof tot nadenken en zet zaken waar ik in mijn eigen leven tegen aanloop in een ander, helder licht.

Bepaalde dingen hebben, zoals mij steeds meer opvalt, de neiging terug te keren, onverhoopt en onverwachts, vaak na een zeer lange tijd van afwezigheid.
– W.G. Sebald

Zoals in al zijn boeken verbindt Sebald ook in De emigrés, vier verhalen over ‘ballingen’, op wonderlijk vanzelfsprekende wijze zijn eigen ervaringen met de wederwaardigheden van de mensen over wie hij schrijft. Zijn aanpak levert verhalen op die ook de lezer de gelegenheid geven om verbindingen te leggen met zijn eigen geschiedenis. In mijn geval dook er meteen al in het eerste hoofdstuk het lichaam op van een vermiste bergbeklimmer, na een mensenleven lang in een gletsjer in Zwitserland te hebben gelegen.

Zo keren ze dus terug, de doden. Soms na meer dan zeven decennia komen ze uit het ijs en liggen daar aan de rand van de morene, een hoopje geslepen botten en een paar schoenen met spijkers.

Maar het zijn niet alleen de fantomen uit mijn eigen leven die door Sebalds proza zomaar tot leven komen, ook zijn interesse in op het eerste gezicht nietszeggende landschappen of gebouwen nodigt uit tot contemplatie. De foto’s waarmee hij zijn essays illustreert hebben dezelfde invalshoek als zijn teksten: ook in zijn beelden overheerst de aandacht voor dingen waar een ander overheen kijkt.

Al met al is hij voor mij een verslavend auteur gebleken. Ik heb mezelf op een rantsoen gezet van één Sebald per jaar, en kan me daar maanden van te voren al op verheugen.

◊◊◊

Boek: W.G. Sebald, Die Ausgewanderten. Vier lange Erzählungen. 1992. In het Nederlands: De emigrés. 2008. Vert. R. v. Hengel.
Sebalds motto is een regel uit het gedicht dat de jonge Engelsman Chidiock Tichborn schreef de nacht voor zijn executie in 1586.

Prent: Boulonnais, 2010. Foto © Gertrudsdottir.