Il n’y a rien dans ce monde qui n’ait un moment décisif.
– Henri Cartier-Bresson

HCB’s fameuze spreuk over het beslissende moment in de fotografie gaat niet alleen over timing. Minstens zo belangrijk is de manier van zien.

Het uitgangspunt is een situatie in de wereld, en de fotograaf zoekt naar het moment waarop het visuele hoogtepunt van die situatie samenvalt met het dramatische hoogtepunt. De foto die deze samengevallen hoogtepunten vastlegt, toont een afbeelding van de realiteit die zonder die foto in tijd en ruimte verborgen was gebleven.

Daarmee krijg je geen foto die ‘een verhaal vertelt’. HCB’s foto’s vertellen niet, ze tonen. Ze tonen de situatie, weggesneden uit tijd en ruimte; ze zijn de letterlijke afbeelding van de realiteit die de fotograaf op het beslissende moment door de zoeker zag.

Cartier-Bresson werkte bij voorkeur met een kleinbeeldcamera en korte sluitertijden. Hij moest niets hebben van kadrering achteraf, bijsnijden of andere vormen van beeldbewerking, technieken en kunstgrepen die in ons gefotoshopte tijdsgewricht alomtegenwoordig zijn. Het ging hem niet om het realiseren van een technisch of compositorisch ‘perfecte’ foto, maar om de dynamiek van het beeld dat hij door de zoeker zag; om het vangen van dat ene ‘uitgelezen’ moment dat onderdeel is van de eeuwig voortschrijdende tijd, dat de Oude Grieken de naam Kairos gaven.

Simpel gezegd komt HCB’s methode neer op ‘mikken en klikken’. Door zorgvuldig kijken en op het beslissende moment afdrukken creëert de fotograaf een afbeelding waaraan niets meer gedaan hoeft te worden – niets meer gedaan mág worden, in de optiek van de fotograaf. Want de fotografie, zegt hij, is een mes dat een verblindende gebeurtenis wegsnijdt uit het eeuwige heden.

La photographie est un couperet qui dans l’éternité saisit l’instant qui l’a ébloui.

 ◊◊◊

H. Cartier-Bresson, Images à la sauvette (‘Beelden op de vlucht’), 1952. Hij vond de moment décisif-uitspraak in de geschriften van de 17^e-eeuwse kardinaal de Retz. Nederlands van mij.

Prent: Zwitserland, 1987. Foto © Gertrudsdottir.