In het tijdsgewricht waarin ik nog elke avond voor het slapengaan werd voorgelezen kwam het wasmiddel Radion (‘wast witter’) met een uitgave van een reeks ‘alom bekende, kleurige’ sprookjes van de gebroeders Grimm. De serie telt negen boekjes met papieren kaft, in staand formaat (9×16), met twee nietjes in de rug.

De sprookjes worden naverteld door Leonard Roggeveen en dat staat op de voorkant met evenveel woorden vermeld. Maar wie de tekeningen voor zijn rekening heeft genomen, daar moet je even naar zoeken.

Rechts van meneer Egel staat heel klein zijn voornaam, bijna onleesbaar herhaald in de nek van de wolf hierboven en op nog een plek of twee: ‘Rien’. Dat moet haast wel de jonge Rien Poortvliet zijn, voordat hij zich toelegde op de jacht en de kaboutertjes.

Op de achterzijde worden alle titels uit de serie genoemd. De uitgever richt zich daar tot ouders en verzorgers met verschillende aanbevelingen: Maak Uw kinderen gelukkig met de hele reeks! En in kapitalen: Vraag ook het verzamelalbum aan!

Opmerkelijk: serie A begint bij nummer 2, waardoor elke niet-ingewijde zich direct afvraagt wat er met nummer 1 is gebeurd. Daarover zwijgt Radion in alle talen.

Als ik mijn stapeltje van acht overzie (Vrouw Holle is helaas zoek), trekken een paar dingen mijn aandacht. Zo is het, gezien de hoeveelheid plakband, het aantal scheuren, ezelsoren en vouwen en de broosheid van de vaak omgeslagen hoekjes, Assepoester die met de eer van Meest Gelezen Boekje mag strijken, op de hielen gezeten door De Wolf en de Zeven Geitjes.

Een ander stukgelezen boekje is Zwaan Kleef Aan, waarin de jongste, ‘domste’ broer in tegenstelling tot zijn grote broers wél gastvrij zijn opmerkelijke middagmaal (een pannenkoek en een fles wijn) deelt met een oud mannetje in het bos. De grote broers moeten hun afwerende houding bekopen met lelijke verwondingen, die ze zichzelf toebrengen met hun bijl.

Het meest filosofisch getinte werkje, De Haas en de Egel, ziet er het minst gelezen uit, maar ik kan me nog goed mijn verwarring herinneren toen de kleuter die ik destijds was, na aanvankelijk helemaal op de hand te zijn geweest van de slimme Egel en zijn luie vrouw, plotseling medelijden kreeg met die hovaardige Haas, die zijn eerzucht niet slechts met een smadelijke nederlaag maar met de dood moet bekopen.

Het verbaast me dat de boekjes me na een heel mensenleven nog zo bekend voorkomen. Ik ken sommige passages uit mijn hoofd, in Roggeveens heerlijk laconieke, klare taal (‘Uit is ’t verhaal!’). En ook de tekeningen zijn me tot in de details bijgebleven, de combinatie van losheid en detaillering, de gezichtsuitdrukkingen en kleuren. En dan die titels met hun gekleurde bolletjes.

Het enige wat maar niet wil terugkomen is de stem die mij de sprookjes talloze keren moet hebben voorgelezen.

◊◊◊

Radion-boekjes, serie A-B-C. Uitgave 1959. Negen sprookjes uit de verzameling Kinder- und Hausmärchen van de gebroeders Grimm (1819). Teksten van Leonard Roggeveen. Tekeningen van Rien Poortvliet.